“Wiel, ga jij het bakkes aansteken”, vraagt Truus. Het is vrijdag. Wiel is thuis van zijn werk in Duitsland. hij werkt daar als los arbeider. Thuis hebben ze een kleine boerderij. Daar kunnen ze niet van leven. Het bakkes is de oven bij de varkensstal. Wiel haalt wat takkenbossen van de grote hoop achter de boerderij. Die gaan de steenoven in en worden aangestoken. Over twee uur kunnen de assen en de smeulende takken opzij. De stenen zijn heet genoeg om te gaan bakken. Eerst de grote ronde broden. Later komen de vlaaien.
Het is zondag kermis in het dorp. Om vier uur zit het gezin in de keuken aan de lange tafel. Blank geschuurd hout. Aan het plafond hangt een kleverige vliegenvanger. Het is koffietijd. Er worden boterhammen gesmeerd en koffie ingeschonken. De hele keuken ruikt naar versgebakken brood en vers gezette koffie. In stilte eten ze hun boterhammen met ham op. Een tweede kop wordt ingeschonken. Wiel schraapt zijn keel. “In Beul (Budel) is een nieuwe fabriek gekomen. Ik ga kijken of ik daar werk kan krijgen. Dan hoef ik niet meer naar Duitsland. Het is veel dichterbij”. Truus knikt alleen maar. Als ze maar genoeg geld binnenkrijgen voor het hele gezin.
Wiel loopt de volgende morgen over de Looserheide naar de zinkfabriek. De fabriek staat er sinds een jaar. In Hal 1 wordt al volop zink gemaakt. Het is moeilijk duidelijk te maken waar hij voor komt. Er wordt Frans gesproken. Hij wordt aangenomen als zinktrekker aan de oven. Maandagmorgen om 6 uur beginnen.
Voor dag en dauw vertrekt Wiel. Truus heeft zijn knik en tuitje klaargemaakt. Een pak boterhammen en een email kan met koude thee. Bij de oven krijgt hij een leren hoed, een voorschoot en klompen. De voorman maakt hem duidelijk wat hij moet doen. Het zink verdampt in de retorten. De damp condenseert in de tippen. Hij moet met een soort grote lepel het vloeibare zink eruit scheppen. Dit brengt hij naar de gieterij. Makkelijk werk, maar wel erg warm. Hij zweet als een pony. Hij doet een zakdoek om zijn hals. Gelukkig duurt dit niet lang. Hij kan weer naar huis. ’s Middags komt hij terug. Gelukkig komt het biermannetje langs. Zijn knecht draagt een juk met aan ieder eind een emmer bier. De tinnen kroes wordt gevuld en gaat van mond tot mond. Dat smaakt als honing. Iedere veertien dagen afrekenen als ze hun loon krijgen. Zo is Wiel een van de vele boertjes uit Budel en omgeving zinkarbeider geworden.
De zinkfabriek zorgde niet alleen voor werkgelegenheid. Er werd een heel nieuw dorp gebouwd: Dorplein. Nu, 130 jaar later, een uniek plekje. Veel groen, water, rust en ruimte. En vanwege zijn Waalse uitstraling een beschermd dorpsgezicht.
Wil je zien en horen hoe uniek Dorplein is kom dan zondag 25 juni naar Gemeenschapscentrum de Schakel, St. Barbaraweg 1. Om 14.00 uur staan de cicerones (gidsen) klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. De rondleiding duurt ongeveer twee tot twee en een half uur en gaat over goed begaanbare wegen.
Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak bij onze coördinator Wim Cremers, Telefoon +31 495 492598 of +31 6 2296 1675, e-mail: ciceronesdorplein@gmail.com.
Door: Thierry d’Ensebroeck
Foto: © Jack Roosen / collectie Jac Duis
Written by admin
Leave a comment