Dorplein Uniek

We lopen door het Berenbos in Dorplein. Het is herfst, de bladeren aan de bomen hebben de mooiste kleuren. De zon filtert er doorheen. We zoeken de beukenlaan. Vroeger waren er veel van deze lanen. Zo hier en daar zijn er nog gedeeltes van over. Veel van de oude bomen zijn in de zestiger jaren van de vorige eeuw doodgegaan. De fabriek stookte de ovens toen met zware stookolie. De vette rook sloeg neer op de bladeren van de bomen. Ze konden geen adem meer halen. De bomen gingen dood. In 1973 werd de oude fabriek gesloopt. Ze werd vervangen door de huidige fabriek. Geen zinkovens meer, dus ook geen smerige rook meer. Het Berenbos werd eind jaren ’70 door de fabriek gerevitaliseerd. Er werd tonnen kunstmest in de grond gewerkt. De tien hectare werden opnieuw aangeplant. Zo hebben we een gevarieerd Berenbos met veel beuken en eiken van 1937 en van alles en nog wat van rond 1980.

Al wandelend door het bos denk je terug aan het begin. Hoe zal dit ontstaan zijn? Puur toeval. Lucien Dor, een van de stichters van de fabriek, had negen kinderen. Een van de oudsten heette Félix. Hij was voorbestemd om op de fabriek te gaan werken. Daar voelde hij helemaal niets voor. Het liefst was hij buiten. Zwemmen en roeien, met zijn motor rondcrossen, jagen, dat soort dingen. Op een morgen in 1917 zaten ze met de hele familie aan het ontbijt. Ze woonden in een groot huis aan het kanaal in Weert. Tegenwoordig heet dit Hostellerie Munten. Lucien aan het hoofd van de tafel. Naast hem zat Félix. Het gesprek tussen die twee zal ongeveer zo zijn gegaan. Lucien, in het Frans, ze spraken thuis altijd Frans ( ik vertaal in goed Nederlands ) “Nou Félix, wat ben je van plan te gaan doen? Kom je op de fabriek werken of niet?” “Daar heb ik helemaal geen zin in” zei Felix. “Dat had ik al begrepen. Al de keren dat je met me meegegaan bent met de trein naar Dorplein, stond je gezicht op onweer. En de mensen op de fabriek mopperden dat je er met de pet naar gooide. Ik heb het er met je moeder over gehad. We gaan iets voor je verzinnen waarbij je de hele dag buiten kunt zijn. Wat vind je daarvan?” Het gezicht van Félix klaart helemaal op. “En wat wordt dat dan?” “Dat blijft nog een verrassing. Je zult nog een maand of wat moeten wachten en op de fabriek gaan werken.”

Tegenover Kamp Budel ( een interneringskamp voor Belgische militairen ) lag nog heel veel onontgonnen hei. De soldaten moesten 10 hectare van die hei omspitten. Daarna werden er door mensen van de fabriek bessenstruiken en kersenbomen aangeplant. Ook kwamen er een vijftal kippenhokken. In dit berenveld kon Félix zich iedere dag uitleven. Daarbij kreeg hij hulp van arbeiders van de fabriek. En van iemand die verstand had van bessen en kersen en kippen. Maar helaas, Félix heeft er maar tien jaar van kunnen genieten. In de zomer van 1927 verongelukte hij met zijn motor. Zijn broer André nam de zorg voor het berenveld op zich. In 1937 waren de struiken uitgeleefd. Het berenveld werd beplant met eiken en beuken. Al gauw werd het Berenbos in plaats van Berenveld. Waar eens de paadjes tussen de struiken waren is nu overal bos. Soms vind je bij het graven nog stukjes porselein en aardewerk. Dit werd vroeger waarschijnlijk op de paden gegooid.

Dit en andere verhalen worden verteld door de Cicerones, gidsen, tijdens hun rondleiding in Dorplein. Wil je ook een rondleiding door ons  historisch Dorplein met deskundige uitleg? Kom dan zondag 26 oktober 2025 om 14.00 uur naar Gemeenschapscentrum de Schakel, St. Barbaraweg 1, Dorplein. Enthousiaste cicerones staan dan klaar om je rond te leiden. Het kost €2,- per persoon. Kinderen tot 12 jaar zijn gratis. Je hoeft je niet vooraf aan te melden. De rondleiding duurt twee tot twee en een half uur en gaat over goed begaanbare wegen. Rolstoel en rollator vriendelijk.

Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak met onze coördinator Wim Cremers op telefoonnummer +31 495 49 2598 of +31 6 22 96 1675. Mailen kan ook: ciceronesdorplein@gmail.com

door: Thierry van Ensebroeck
foto: © Jack Roosen

Blijf in beweging met gezonde voeten!
Gratis informatiemiddag in De Schakel

Last van vermoeide voeten, hielpijn of lage rugklachten bij lang staan? Voeten veranderen met de jaren en ze hebben invloed op je hele lichaam!
Podotherapeut Inge Kanters (Podotherapie InKa) vertelt alles over voetgezondheid bij het ouder worden, hoe je klachten kan voorkomen en waar je terecht kan als er wél problemen zijn.

Er is volop ruimte om vragen te stellen! Specifieke vragen? Meld deze dan bij je aanmelding.

📅 Datum: vrijdagmiddag 24 oktober 2025 van 14:00-17:00 uur
📍 Locatie: gemeenschapscentrum ‘de Schakel’ in Budel-Dorplein
💰 Toegang: gratis (aanmelden via: huiskamerdorplein@gmail.com)

💬 “Ik dacht dat het erbij hoorde, die pijn onder mijn voeten.”
💬 “Door mijn branderige voeten, wandel ik niet meer graag.”
💬 “Sinds die pijnlijke teen, krijg ik ook pijn in mijn knie en heup.”

Herkenbaar? Kom dan langs! Het is gratis, informatief én gezellig.

Gezonde voeten zijn de basis van een actief en zelfstandig leven!

De gemeente Cranendonck wil Oekraïense vluchtelingen gaan opvangen in het gebouw van de Sint Andreasschool in Budel-Dorplein. Dat heeft burgemeester van Kessel laten weten in een brief die verzonden is aan de “buren”. Het zou gaan om een tijdelijke opvang.

Twee jaar geleden moest de basisschool sluiten omdat de leerlingen ervan naar Budel-Schoot moesten vanwege een fusie met de Wereldwijzer in Budel-Schoot. Een van de redenen toen was dat “twee schoolgebouwen open houden financieel niet verantwoord was”, aldus de toenmalige wethouder onderwijs van de gemeente Cranendonck. Tegen die beslissing was in Dorplein veel verzet. Het is nu extra wrang omdat het beeld, bij een aantal mensen, leeft dat er wel geld is voor huisvesting van vluchtelingen maar niet voor de huisvesting van de “eigen kinderen”.

Maandag 6 oktober a.s. is er een bijeenkomst gepland door de gemeente met de omwonenden van het schoolgebouw. De bijeenkomst wordt gehouden in de Schakel in Budel-Dorplein.

Behalve de St. Andreasschool is ook het sportpark in Maarheeze in beeld als opvang locatie.

Foto: © J. Roosen

In de HAC van 29 augustus schreef Leo Smits over Gluren bij de Buren in Dorplein.

Een pluim op de hoed van alle mensen die zo goed hebben samengewerkt. Dorplein mag gelukkig en tevreden zijn.

Het is ooit anders geweest. Wat hier volgt is door mij gefantaseerd. Ik hoorde een tijdje geleden iemand iets vertellen over de “slag op de Looserheide”.

We gaan een paar eeuwen terug. Er was nog geen kanaal, geen zinkfabriek, geen Dorplein. Wel was er Groot Schoot en Klein Schoot, Budel, Soerendonck, Maarheeze en Gastel. Geen grens met België maar wel Loosen / Loozen. En tussen Schoot en Loozen lag de Loozerheide. En daar was het normaal altijd peis en vree. De Schotenaren lieten hun schapen medizinrezeptfrei24.de op de hei lopen. In de lente / zomer werden ze geschoren. De wol werd gewassen in het Ringselven. Ze werd te drogen gelegd op de heide planten. Als ze droog was werd ze naar huis gebracht. In het najaar en de winter spinden de vrouwen er garen van. Van het garen breidden ze kleren. De Loozenaren deden hetzelfde. Dat ging jaar in jaar uit zo door. Tot er op zekere dag wat wrevel ontstond. Er werd gefluisterd dat die van Loozen een schaap van die van Schoot hadden ingepikt. Of dit zo was? De schapen hadden nog geen oormerken. Bij het haardvuur in Schoot werd verteld dat de Loozenaren hun dit al vaker hadden gelapt. En dat ze altijd de beste stukken hei inpikten. En dat ze ook een paar Schoter schapen hadden geschoren. En dat ze een van hun schapen hadden opgegeten. De beschuldigingen werden alsmaar erger. Ze hadden hekserij gebruikt om de schapen het water in te drijven. Drie ervan waren verdronken. En een heks had alle schapen van Willem van de Kuiper ziek gemaakt. Ze had een toverdrank gemaakt. Dat had ze aan de schapen gegeven. Ze bleven kaal. En stierven ’s winters van de kou. Er speelde zeker mee dat het een tijd was van algemene malaise. Oogsten mislukten door het slechte weer. Herten en reeën aten de groenten op. Mensen werden ziek van een geheimzinnige besmettelijke ziekte. Dan werd er al gauw een zondebok gezocht.( Net als tegenwoordig met de migranten ). Dat waren die van Loozen.

De Schout en Schepenen riepen de dorpsraad bij elkaar. Ze gingen ze een lesje leren. Op zondag na de mis gingen ze er op af. Ze hadden zich bewapend met rieken, gaffels, dorsvlegels en een enkeling met een zeis. Zo trokken ze met zijn allen over de hei richting Loozen. Maar….. Lieske van Bert van de molenaar kwam uit Loozen. Toen ze van de plannen hoorde besloot ze haar familie te waarschuwen.

Ze deed een schepel meel in een zak. Dit ging ze zogenaamd naar haar familie brengen. In Loozen aangekomen vertelde ze wat de Schotenaren van plan waren.

De Dorpsraad werd bij elkaar geroepen. Besloten werd de Schotenaren gewapend tegemoet te gaan. Zo ontstond op die historische zondag na de mis een gevecht van man tegen man. Verwoed werd er op los geslagen. De vrouwen stonden op een afstand toe te kijken. Het gekerm van de gewonden was niet van de lucht. Overal vloeide bloed. Na een uur was iedereen zo moe dat ze er vanzelf mee ophielden. De vrouwen gingen het slagveld op. De doden werden opzij gelegd. Twee van Schoot en twee van Loozen. De gewonden werden verzorgd. Sommigen moesten op een geïmproviseerde brancard naar huis worden gebracht.

De dorpsraden kwamen later bij elkaar om afspraken te maken. Ze besloten de hei in tweeën te delen. De grens liep ter hoogte van het Ringselven. Dit was dus de eerste grens tussen Bels en Nederland. En ze leefden nog kort en gelukkig.

Dit verhaal zou verteld kunnen worden door de Cicerones, gidsen, tijdens hun rondleiding in Dorplein. Wil je ook een rondleiding door ons  historisch Dorplein met deskundige uitleg? Kom dan zondag 28 september  2025 om 14.00 uur naar Gemeenschapscentrum huis de Schakel, St. Barbaraweg 1, Budel – Dorplein. Enthousiaste cicerones staan klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. Je hoeft je niet vooraf aan te melden. De rondleiding duurt twee tot twee en een half uur en gaat over goed begaanbare wegen. Rolstoel en rollator vriendelijk.

Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak met onze coördinator Wim Cremers, Telefoon: +31 495 49 2598 / +31 6 2296 1675, e-mail: ciceronesdorplein@gmail.com

Thierry van Ensebroeck

Burendag 2025
“Een sterke buurt begint bij de mensen zelf”

Doe jij ook mee met burendag 2025?
Zaterdag 27 september 2025 tussen 14.30-17.00 uur kun je genieten van een heerlijke High Tea met zoete en hartige lekkernijen, geserveerd in een sfeervolle setting.
De high tea is er voor alle bewoners van Budel-Dorplein.

Aanmelden is gewenst via huiskamerdorplein@gmail.com
(Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar)

Kom gezellig buurten, neem je goede humeur mee en leer nieuwe gezichten kennen.

Samen maken we van onze buurt een nog fijnere plek om te wonen!

Op dinsdag 19 augustus 2025 organiseert de Erfgoedvereniging (voorheen Heemkundekring) ‘De Baronie van Cranendonck’ op initiatief van de Stichting de Aldenborgh uit Weert, en met

medewerking van De Cicerones (Gidsen), een cultuurhistorische rondleiding in het unieke fabrieksdorp nu een beschermd dorpsgezicht.

De fabrieksnederzetting Budel-Dorplein werd in 1892 ontworpen door, en gebouwd in opdracht van, de Belgische gebroeders Dor. Er verrees uit het niets een voor

Nederlandse begrippen uniek dorp, geheel planmatig ontworpen met diverse types woningen. Deze waren bestemd voor de arbeiders en employees van de Zinkfabriek.

Het oude fabrieksdorp telt ongeveer 80 woningen, een pension-hotel, een fabrikantenvilla en zelfs een gevangenis en heeft een van de weinige nog voor een groot deel de oorspronkelijke stijlkenmerken, gebaseerd op architectuur uit de Borinage in Wallonië.

Het unieke cultuurhistorische verhaal van dit vrij jonge dorp is inmiddels gekend uniek erfgoed.

Na ontvangst met een korte toelichting in de kerk, wordt u groepsgewijs in ongeveer anderhalf uur langs een zevental monumenten of monumentale plekken geleid waar de Cicerones staan om hierover te vertellen.

Gluren Bij De Buren in Budel Dorplein:

• Datum: dinsdag 19 augustus 2025
• Aanvang: stipt 19.00 uur
• Plaats: de H. Jozefkerk, Hoofdstraat 201, 6024 AB Budel-Dorplein
• Parkeren: achter de kerk
• Toegang: gratis

Foto: © Jack Roosen

Half vijf in de ochtend. De wekbroeder klopt op de deur van de cel. Frater Jacobus doet de ogen open. “Amen” roept hij ten teken dat hij wakker is. Hij is net in zijn eerste slaap. Om drie uur was hij in de kapel voor de nonen. Zo is het leven in het klooster van de H. Franciscus  op de Biest in Weert. Hij heeft er bewust voor gekozen. Kuisheid, armoede en gehoorzaamheid. Hij slaat een kruis en prevelt een gebed. Intussen trekt hij zijn katoenen nachthemd uit. Hij gooit de bruine pij over zijn hoofd. Het koord met de drie knopen om zijn middel. Dan de sandalen aan, zomer en winter zonder kousen. Frater Jacobus is klaar voor zijn dagelijkse voettocht. Hij haalt een olielamp uit de opslag. Controleert of er genoeg olie in zit. De oliebroeder vult ze elke dag bij. Hij steekt de lamp aan. Door de poort verlaat hij het klooster. Broeder portier knikt naar hem: “Ga met God” frater. Hij kent de routine intussen. Het is nog nacht. De straatlantaarns op de Biest branden nog. Ze werpen cirkels van licht op de kasseien.

Een maand geleden stonden er twee deftige heren aan de poort. Ze waren in het zwart gekleed. En ze hadden allebei een flinke snor. Salvator Dali zou jaloers op ze zijn geweest. Of ze vader abt konden spreken. Broeder portier liet https://naturheilpraxis-hauri.ch/ ze in de spreekkamer. Gastvrijheid was een van franciscaner principes. Ze vertelden dat ze op de Loozerheide een zinkfabriek waren begonnen. Ze waren beiden heel katholiek. Of een van de fraters daar elke dag de mis kon komen lezen. Terwijl ze dit vroegen schoof een van de twee een dikke envelop over het tafelkleed. De abt stemde er mee in. De twee heren vertrokken heel tevreden. De koets bracht hen terug naar Hotel de Arend in Budel.

Via het Morregat verlaat Jacobus de stad. Hij steekt de stadbrug over en loopt het jaagpad op langs het kanaal. Dit pad is goed beloopbaar. Honderden paardenhoeven hebben het mooi platgetreden. Hij zet er flink de pas in om warm te worden. Eind oktober is het behoorlijk fris zo vroeg in de morgen. Al gauw is hij bij sluis 16. Hier sluiten enkele bouwvakkers zich bij hem aan. Ze groeten hem eerbiedig. Samen is veiliger dan alleen. Hoewel een struikrover niet gauw een geestelijke zal overvallen. Na drie kwartier bereiken ze de fabriek in aanbouw. Intussen hebben enkele arbeiders een tafel klaargezet in de gang bij het badhuis. Er is een uitsparing voor de altaarsteen. Kwart voor zes gaat de fabrieksfluit. Iedereen weet nu dat over een kwartier de mis begint. Frater Jacobus trekt de miskleren aan in een kamertje bij de kantine. De gang stroomt vol met arbeiders. Allemaal zetten ze hun pet af. Staande volgen ze de mis. Jacobus komt binnen met de kelk en toebehoren. Hij knielt. “Dominus vobis cum”, “et cum spiritu tuo”. Het hele misritueel wordt afgewerkt. Op het einde van de mis deelt de frater de communie uit. Emile en Lucien Dor zijn de eersten, dan volgen de anderen. Na afloop gaat iedereen weer naar zijn werk. De arbeiders-misdienaars helpen frater Jacobus uit zijn kazuifel. Dan ruimen ze de tafel op. De frater gaat de kantine binnen. Hij krijgt een gratis ontbijt geserveerd. De gebroeders Dor komen nog even langs. Gelukkig spreekt Jacobus goed frans. Om zeven uur bedankt hij voor het ontbijt. De olielamp hoeft niet meer aan. Het is inmiddels dag geworden. Alleen begint hij aan de terugweg. Langs het kanaal. Hij groet de sluiswachter die inmiddels ook op zijn post is. Als hij de poort doorgaat knikt broeder portier vriendelijk naar hem. Je ziet hem oneerbiedig denken: Hij liever dan ik.

Dit soort verhalen over de zinkfabriek, over Dorplein en zijn vroegere bewoners vertellen de Cicerones, gidsen, tijdens hun rondleidingen. Wil je ook een rondleiding door ons historisch Dorplein met deskundige uitleg? Kom dan zondag 27 juli 2025 om 14.00 uur naar Gemeenschapshuis de Schakel, St. Barbaraweg 1, Budel-Dorplein. Enthousiaste cicerones staan klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. Je hoeft je niet vooraf aan te melden. De rondleiding duurt twee tot twee en een half uur en gaat over goed begaanbare wegen. Rolstoel en rollator vriendelijk.

Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak met onze coördinator Wim Cremers, Telefoon +31 495 49 2598  of  +31 6 2296 1675 of per e-mail: ciceronesdorplein@gmail.com

Door: Thierry van Ensebroeck