Er had ook boven kunnen staan: Waar zouden we zijn zonder zink. “De zink” is al 130 jaar de zinkfabriek in Dorplein. “Zink” is een metaal dat al meer dan 3000 jaar bekend is. Met als voornaamste eigenschap dat het niet roest. In de oudheid werd het gemengd met koper en tin. De legeringen werden gebruikt om wapens, sieraden en huishoudelijke zaken van te maken. Het zinkerts werd voornamelijk gewonnen in dagbouw. Er kwam geen mijn aan te pas. Men had al snel door dat zink bij een relatief lage temperatuur smelt. Het smelt al bij 419 graden. Ook het kookpunt is relatief laag nl. 907 graden. De damp kan door afkoeling in een condensor vloeibaar worden gemaakt. Het vloeibare zink kan in blokken gegoten worden.
In de Middeleeuwen werd bij Moresnet en Kelmis, La Calamine, zinkerts gedolven. Het waren vooral paters die er zink van maakten. Mettertijd ontstond er een bloeiende zinkindustrie. Die concentreerde zich in Luik en omgeving. Het water uit de Maas werd als koelwater gebruikt. Nicolas Joseph Dor, afgestudeerd als ingenieur in Leuven, was als directeur-ontwerper actief in de zinkindustrie. Vanaf 1856 tot aan zijn dood was hij directeur van de firma “Louis de Laminne” in Ampsin. Hij stuurde zijn twee zoons Emile en Lucien naar Leuven om er o.a. mijnbouw te studeren. Ze kregen allebei leidinggevende functies bij diverse fabrieken in Luik. Emile was altijd bezig met het verbeteren van de productieprocessen. Toen hij een jaar ziek thuis zat ontwierp hij een nieuwe zinkfabriek. De oven kreeg de naam Dor-Delattre. Er werd op een andere, efficiëntere manier zink gewonnen. Nu moesten ze een stuk grond vinden voor die fabriek. In Luik konden ze niet meer terecht, te veel luchtvervuiling. Emile, Lucien en François Sepulchre, de broer van hun zwager, kwamen uiteindelijk in Budel terecht. Daar op de hei vonden ze hun gedroomde terrein. Geen mensen in de buurt, het kanaal, de spoorlijn, veel water en goedkope arbeidskrachten. Het ontwerp voor een dorp bij de fabriek had Emile ook al klaar: Le Projet de Dorplein. En de rest is geschiedenis. Dankzij de ondernemende Walen wonen we in een dorpje dat uniek is. Zowel door zijn ontstaan, de ligging en de uitstraling. ( Met dank aan Wim Blom: 100 jaar zinkproductie in Nederland en David van Reybrouck: Zink. )
Het verhaal over de zinkfabriek en veel unieke zaken over historisch Dorplein willen we graag aan iedereen laten zien en vertellen. Kom zondag 31 juli 2022 naar Gemeenschapscentrum De Schakel, St. Barbaraweg 1. Om 14.00 uur staan de cicerones (gidsen) klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. De rondleiding duurt ongeveer twee uur en gaat over goed begaanbare wegen.
Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak bij onze coördinator Wim Cremers, Telefoon 0031 495 492598 / 031 6 22961675, E-mail wim.cremers48@gmail.com.
Thierry d’ Hensbroek
Foto: © Jack Roosen
Written by admin
Leave a comment