Dorplein Uniek

Als je in Budel-Dorplein woont of er (wel eens) doorheen rijdt heb je ze vast al eens zien lopen in hun blauwe jas of polo met oranje opdruk “Cicerone Dorplein”. Meestal in gezelschap van een groepje mensen.
De Cicerones, of gidsen in goed Nederlands, leiden al vijf jaar mensen rond en vertellen hen van alles over het ontstaan en de ontwikkeling van dit unieke fabrieksdorp.

Ontstaan
Het gecoördineerde wandelen met gidsen in Dorplein is gestart in 2017, maar is eigenlijk beetje bij beetje al eerder begonnen. Al in 2011 werd er door een groep vrijwilligers georganiseerd gewandeld tijdens het project “gluren bij de buren”. Dat was zo goed bevallen dat er bij het borrelen werd geopperd om dit vaker te doen. Datzelfde gebeurde ook in september 2012 tijdens de Open Monumentendag en in 2016 bij de opening van een onthaalpunt Kempenbroek in De Schakel.
Er was echter steeds niemand die het wilde coördineren. Wim Cremers was toentertijd net gestopt met Buurtbeheer en wilde die taak wel op zich nemen waarna men van start kon.
Philomène Timmermans die al ervaring had met gidsen voor het IVN werd gevraagd de nieuwe gidsen wegwijs te maken over het rondleiden in Dorplein.

Naam
Hoewel de naam Cicerones inmiddels wel ingeburgerd is, vertelt Peter van den Heuvel graag nog eens waar de naam oorspronkelijk vandaan komt.
Cicero was een Romeinse wijsgeer. Hij was een leidsman (gids) in Rome. Cicerone is dus eigenlijk de vertaling voor gids uit het Italiaans. De Fransen hebben dit overgenomen.
Begin 20^ste eeuw kreeg een klas van het college in Weert een rondleiding op de zinkfabriek. Na afloop bedankten ze, in het Frans, de “Cicerone”.
Omdat in de beginjaren Frans de voertaal was op de zinkfabriek en ook in het dorp werd deze vertaling overgenomen door de Cicerones van Dorplein.

Afkomst bezoekers
Waren het in het begin vooral inwoners van Budel-Dorplein en de rest van Cranendonck die wel eens wilden weten wat die gidsen te vertellen hadden, voor slechts €2,00 kon je immers geen “bult vallen”, tegenwoordig zijn het vooral mensen buiten Cranendonck die zich graag laten begeleiden door de Cicerones van Dorplein om het dorp te leren kennen. Meestal hebben de deelnemers van verder weg wel een link (familie, kennissen of anderszins) met iemand uit de directe omgeving.

Bezoekers komen van verder
Wim Cremers is de coördinator van de Cicerones. Hij verzorgt onder andere de planning en doet de administratie. Hij beheert ook de “cijfers”. Cremers: “In het eerste jaar hebben we 539 mensen rondgeleid. In 2018, het tot nu toe topjaar, waren dat er 815. Gemiddeld over de eerste vijf jaar hebben ruim 500 mensen per jaar gewandeld met een gids. Dat is inclusief de coronaperiode waarin we een aantal maanden geen rondleidingen hebben kunnen doen”.
Cicerone Frans Soers ziet die verschuiving ook maar is niet bang dat Budel-Dorplein een commerciële attractie wordt. “Het zal echt niet gebeuren dat er parkeerplaatsen bijgemaakt moeten worden. Het is juist belangrijk dat mensen buiten Cranendonck weten wat Dorplein voor een uniek dorp is”. Er bestaat nog steeds het beeld van een vervuild dorp waar niets groeit als gevolg van de zinkfabriek. Dat is allang niet meer zo. De bron van vervuiling, het oude zogenaamde thermische proces om zink te maken, is in de jaren ’70 van de vorige eeuw vervangen door een schoner proces.
Ook Ron de Man vindt het “belangrijk maar vooral ook leuk om mensen buiten het dorp te laten zien hoe mooi Dorplein is”. “Elke keer als ik mensen rondleid leer ik zelf ook weer iets van bijvoorbeeld Dorpleiners die een bepaald detail heel goed weten.”

Voorbereiding op wandeling
Van den Heuvel: “Ik vind het leuk om anderen iets bij te brengen wat ze nog niet weten, en dan op een leuke ontspannen manier.”
Hij bereidt zich voor op een wandeling door de avond van te voren de basismap met feiten nog eens door te lezen. Daarnaast probeert hij zich aan te passen aan de doelgroep. Als hij een groep architecten mee krijgt gaat hij in op de bouwstijl in Dorplein. Een andere keer vertelt hij meer over het leven in het dorp. Pas nog hebben de Cicerones leerlingen van de St. Andreasschool rondgeleid. “Dat was pas leuk”, aldus van den Heuvel. “Die kinderen stellen vragen die je anders nooit krijgt, heerlijk”. Ook Giel Stollman gidste al ver voor 2017. Hij past zijn verhaal ook aan, aan de groep die hij voor zich heeft. “Maar de kern moet wel hetzelfde zijn. Het moet wel kloppen wat je vertelt”. Stollman blijft op zoek naar feitjes uit het verleden. Hij duikt hiervoor in de archieven, een tijdrovende klus.

Enthousiasme
Op de vraag waaraan een goede Cicerone moet voldoen somt Peter van den Heuvel enkele kenmerken op zoals systematisch een verhaal kunnen vertellen, kunnen luisteren, kunnen presenteren. Na een korte stilte vertelt hij: “máár, het belangrijkste is dat hij of zij zelf enthousiast is en uit beleving vertelt.” “Het zou overigens fijn zijn als we de groep cicerones konden uitbreiden met enkele jongeren.”
De Cicerones van Dorplein werken allemaal vrijwillig. De vergoeding die ze vragen voor een rondleiding wordt gebruikt voor aanschaf van materialen, zoals kleding, paraplu (want “de wandeling wordt enkel afgezegd bij zware storm of onweer” aldus van den Heuvel) flyers en visitekaartjes. Eens per jaar worden de leden getrakteerd op bijvoorbeeld een levensmiddelenpakket. Maar de waardevolste vergoeding is tevreden bezoekers.

Cicerones op ’t Routje, de voormalige smalspoorlijn tussen station “Budel” en de zinkfabriek.
Op de foto ontbreken Wolter van der Pers en Philomène Timmermans.

Foto’s: © Jack Roosen